Nowoczesna radioterapia

Radioterapia, czyli napromienianie, jest jedną z trzech podstawowych metod le- czenia nowotworów, obok chirurgii i chemioterapii. Radioterapia może odbywać się w skojarzeniu z innymi metodami leczenia lub jako samodzielna metoda leczenia. Może być stosowana również do leczenia objawowego, np. łagodzenia bólu w chorobie nowotworowej, w przypadku przerzutów do kości. Zgodnie z międzynarodowymi zaleceniami, przynajmniej połowa pacjentów onkologicznych na pewnym etapie leczenia wymaga leczenia radioterapią.

Współczesna radioterapia nie byłaby możliwa, gdyby nie wkład Noblistki Marii Skłodowskiej-Curie w badania nad promieniotwórczością. W 1898 roku Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie odkryli i zbadali zjawisko promieniotwórczości oraz odkryli dwa pierwiastki promieniotwórcze: polon i rad. Odkrycie to bardzo szybko zosta- ło zaimplementowane w medycynie i po- wszechnie stosowane w USA oraz krajach Europy. Nową metodę leczenia nazwano curieterapią.

Od kilku dekad obserwuje się stały postęp technologiczny w dziedzinie radioterapii, począwszy od lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy skonstruowano pierwszy akcelerator liniowy. Dało to szansę na bezpieczne wnikanie promieniowania jonizującego w głąb chorych tkanek, bez ryzyka ciężkich poparzeń skóry. Aparatura ta, otworzyła drzwi do zastosowania radioterapii w chorobach nowotworowych dotychczas będących poza jej zasięgiem, jak rak płuca, odbytnicy czy gruczołu krokowego.

Aktualnie w radioterapii wykorzystywane są głównie trójwymiarowe techniki trójwymiarowe, w których planowanie napromieniania odbywa się w oparciu o tomografię komputerową (precyzyjne badanie obrazowe zmiany nowotworowej). Do napromieniania wykorzystuje się techniki intensywnej modulacji wiązki promieniowania, czyli techniki wysokoprecyzyjne. Aparat podaje promieniowanie z wielu kierunków, kumulując dawkę tylko w guzie, co pozwala na lepszą ochronę zdrowych narządów, a także na znaczne skrócenie czasu napromieniania. Niezwykle istotnym osiągnięciem jest stosowanie radioterapii sterowanej obrazem, która pozwala na ,,śledzenie” guza w trakcie napromieniania. Podsumowując, lekarze radioterapeuci mogą leczyć skuteczniej i szybciej, przez co bardziej komfortowo dla pacjenta.

Jedną z najbardziej nowoczesnych technik radioterapii jest stereotaksja, która polega na podaniu dużych dawek promieniowania w bardzo ograniczony obszar ciała pacjenta. Mówimy wtedy o radiochirurgii, czyli precyzyjnym podaniu dużej dawki promieniowania w zmianę nowotworową. Leczenie radiochirurgią stosowane jest na aparatach, które nazywają się ,,nóż gamma”, ,,nóż cybernetyczny” lub akcelerator liniowy przystosowany do radioterapii stereotaktycznej. Wszystkie one oferują równorzędny, bardzo wysoki poziom skuteczności terapeutycznej. Obecnie ta metoda leczenia może być stosowana w większości dużych ośrodków onkologicznych, które dysponują taką aparaturą.

Niewątpliwą zaletą nowoczesnych technologii w radioterapii jest krótki czas napromieniania. W pewnych typach nowotworów możemy oczekiwać także wzrostu skuteczności takiej terapii. Napromienianie stereotaktyczne stosowane jest w guzach ośrodkowego układu nerwowego, nowotworach płuca i gruczołu krokowego. Wśród nowotworów układu nerwowego należy wymienić przerzuty do mózgu (możliwe przedłużenie przeżycia u pacjentów w dobrym stanie ogólnym), oponiaki, nerwiaki oraz powtórne napromienianie, na przykład glejaków. Dodatkowo, radiochirurgia znajduje zastosowanie także w chorobach nienowotworowych, takich jak malformacje naczyniowe mózgu czy neuralgia nerwu trójdzielnego. Pozostaje ona także niezwykle ważną alternatywą leczenia dla pacjentów z wczesnym rakiem płuca, którzy nie kwalifikują się do leczenia chirurgicznego z powodu ograniczonej wydolności płuc i serca. Metoda ta, daje w tych przypadkach zbliżone wyniki do zabiegu operacyjnego. Rak gruczołu krokowego, we wczesnym jego stadium, może być także leczony za pomocą stereotaksji, w tym przypadku, poza znacznym skróceniem czasu leczenia istnieje wiele danych naukowych sugerujących jej bardzo wysoką skuteczność.