Słodki nałóg

Cukier jest jednym z uzależnień XXI wieku, nad którym ludzie coraz częściej nie potrafią zapanować. Wbrew znanemu sloganowi cukier wcale nie krzepi, a może mieć zgubne skutki dla naszego zdrowia i prowadzić do jednej z najpoważniejszych obecnie chorób cywilizacyjnych – cukrzycy.

Pani Anno, jaki wpływ na poziom cukru we krwi ma nadmierne spożywanie cukru? Jakie zmiany w naszym organizmie wywołuje „słodki zabójca”?

Spożywanie cukrów prostych, szczególnie w dużych ilościach powoduje niekorzystne dla zdrowia wahania poziomu cukru we krwi oraz wahania poziomu insuliny. Trzeba zaznaczyć, że u osób zdrowych, niechorujących na cukrzycę poziom cukru we krwi, nawet po zjedzeniu słodyczy pozostaje w granicach normy, jednak z poziomu np. 80mg/dl szybko podnosi się do poziomu 140 mg/dl, a potem szybko opada. Teoretycznie cukier jest w normie, ale ta różnica 60 jednostek w krótkim czasie ma swoje konsekwencje. Aby poradzić sobie z dużą ilością cukrów prostych organizm wydziela duże ilości insuliny. Insulina sama w sobie stymuluje apetyt. Dodatkowo w wyniku działania tej insuliny, poziom cukru we krwi z górnej granicy normy szybko obniża się do dolnej granicy normy. Szybko obniżająca się glikemia to kolejny czynnik stymulujący apetyt. To dlatego po spożyciu cukrów prostych bardzo często po niedługim czasie znowu odczuwamy głód.

Inną kwestią jest spożywanie cukrów prostych przez osoby chorujące na cukrzycę, które albo wcale nie mają już własnej insuliny, albo nie działa ona u nich prawidłowo. W tej grupie osób, nadmiar cukrów prostych prowadzi do hiperglikemii, czyli zbyt wysokich poziomów cukru we krwi oraz znacząco utrudnia prawidłową kontrolę metaboliczną cukrzycy.

Kolejnym zagadnieniem jest to, że nadużywanie cukrów prostych u wielu osób przekłada się na przyrost masy ciała, a to może być czynnikiem prowadzącym do rozwoju cukrzycy typu 2.

Spożywając nadmierne ilości cukru, doprowadzamy do groźnych wahań glikemii. Sięgamy często po słodycze po to, aby dodać sobie energii, jednak często nie mamy świadomości, że po chwilowym przypływie „sił”, nastąpi gwałtowny spadek, który spowoduje chęć ponownego sięgnięcia po łakocie. Czy możemy mówić, że wpadamy w błędne koło cukrowego uzależnienia?

Dokładnie tak. Cukier uzależnia. I nie chodzi tylko o to, że przyzwyczajamy się do jego smaku, ale o mechanizm, o którym wspomniałam – w odpowiedzi na cukier z pożywienia w organizmie wzrasta ilość insuliny. Dochodzi do wahań glikemii oraz wahań poziomu insuliny. Po półtorej-dwóch godzinach od zjedzenia obfitego deseru bardzo często mamy niski poziom cukru we krwi (przez chwilę był on podwyższony, ale potem mocno się obniżył), a wówczas organizm domaga się kolejnej dawki energii. Mówiąc precyzyjniej, domaga się jej nasz mózg. Mózg nie pracuje bez regularnych dostaw energii, stąd we krwi człowieka zawsze musi być pewna ilość glukozy, która jest paliwem dla mózgu. Jeśli poziom tej glukozy jest niski, to mózg włącza tryb alarmowy i sygnalizuje nam różnymi sposobami, że powinniśmy coś zjeść. Czujemy ssanie w żołądku, boli nas głowa, nie możemy się skoncentrować, a na samą myśl o jedzeniu dosłownie nam ślinka cieknie. Jak tu nie ulec i nie sięgnąć po kolejny batonik?

Pani Anno, na co dzień ma Pani do czynienia z pacjentami-diabetykami. Jakie objawy powinny budzić w nas niepokój i zmobilizować nas do zbadania poziomu cukru we krwi? Co możemy zrobić, aby utrzymać poziom cukru na stałym poziomie?

Aby nie dopuszczać do nadmiernych wahań glikemii należy unikać cukrów prostych, a swoją dietę oprzeć na węglowodanach złożonych, które powoli podnoszą poziom cukru we krwi i na długo zapewniają uczucie sytości. Zasada to dotyczy zarówno osób zdrowych, jak i diabetyków.

Jeśli chodzi o objawy cukrzycy to trzeba pamiętać, że zasadniczo mamy do czynienia z dwoma typami tej choroby. Cukrzyca typu 1, będąca chorobą autoimmunologiczną, daje objawy ostre. Do najczęstszych należą bardzo wzmożone pragnienia oraz częste oddawanie dużych ilości moczu (w dzień i w nocy). Do tego dochodzą chudnięcie, osłabienie, rozdrażnienie, senność.

Cukrzyca typu 2, choroba będąca często konsekwencją niezdrowego trybu życia (nadwagi, otyłości, małej aktywności fizycznej) często nie daje żadnych objawów albo są ona na tyle nienasilone, że nie powodują niepokoju pacjenta. Dlatego tak ważne jest, by raz na jakiś czas badać sobie poziom cukru we krwi. Powinny o tym pamiętać przede wszystkim osoby z grupy ryzyka, czyli z nieprawidłową masą ciała i obciążone genetycznie (występowanie cukrzycy w najbliższej rodzinie). Na cukrzycę typu 2 może wskazywać towarzysząca nam przez cały dzień senność, przemęczenie, wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, sucha i swędząca skóra, zaburzenia widzenia, trudne gojenie się ran, czy skłonność do częstych infekcji intymnych.

Rozmawiała: Karolina Nowak