Samokontrola Diabetyka. Jak żyć z cukrzycą?
Samokontrola jest jednym z istotnych działań wpływających na cukrzycę. Obejmuje określone zachowana i czynności dotyczące monitorowania cukrzycy i zarządzania nią. W ramach samokontroli diabetyk powinien odpowiednio się odżywiać, prowadzić aktywny tryb życia, monitorować glikemię, przestrzegać zaleceń terapeutycznych, aby minimalizować ryzyko zastosowania nieprawidłowego leczenia.
Jednym z ważniejszych elementów samokontroli są pomiary glukozy. Ich wyniki można porównać do znaków drogowych prowadzących do celu, którym jest dla cukrzyka wyrównanie metaboliczne. Każdy pomiar glukozy pozwala lepiej zrozumieć zachodzące w organizmie procesy i zarządzać cukrzycą oraz podejmować właściwe decyzje terapeutyczne. Prawidłowa samokontrola umożliwia długie życie z chorobą i zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań.
Podstawowym urządzeniem służącym do samokontroli jest glukometr, który umożliwia odczyt poziomu glukozy we krwi. Glukometry są coraz bardziej precyzyjne i wygodniejsze w użyciu. Najnowsze modele wymagają pobierania niewielkiej próbki krwi, co zmniejsza ryzyko wystąpienia błędów pomiaru wynikających z jej nadmiaru bądź niedoboru. Wiele modeli glukometrów informuje o tym, czy badanie zostało wykonane prawidłowo. Wyniki pomiarów są rejestrowane w pamięci urządzenia, co umożliwia ich późniejszy przegląd i analizę.
Kontrola glikemii spełnia swoje zadanie tylko wtedy, gdy wyniki są dokładne. Tymczasem wiele błędów pomiarowych powstaje z winy samego chorego. Są one następstwem niewiedzy i niedokładności wykonania badania. Należy zadbać o czystość i suchość dłoni, ale również o stan glukometru i jakość pasków testowych. Jeśli jedno ogniwo zawiedzie, pomiar będzie niemiarodajny. Aby glukometr działał niezawodnie, należy wiedzieć, jak funkcjonuje, oraz rozumieć oznaczenia pojawiające się na wyświetlaczu. Dobry glukometr to taki, z którego diabetyk korzysta regularnie: ważne jest, aby używać stale tego samego glukometru. Jednoczesne korzystanie z kilku glukometrów może spowodować wprowadzenie niepotrzebnych zmian w leczeniu.
Kontrola glikemii, rodzaj używanego glukometru, interpretacja wyników oraz działanie wynikające z interpretacji znacznie się różnią w zależności od typu cukrzycy, czasu jej trwania i celów, które chory chce osiągnąć. Częstotliwość pomiarów powinna być dostosowana do typu cukrzycy i metody leczenia. Im bardziej intensywna metoda leczenia, tym pomiarów powinno być więcej, np. chory z cukrzycą typu 1 powinien wykonać od kilku do kilkunastu pomiarów glikemii na dobę. Samo zmierzenie poziomu glukozy to jednak za mało. Istotne znaczenie ma umiejętność interpretacji wyników. Zdarza się, że osoby z cukrzycą mierzą poziom glukozy zbyt rzadko albo kłują się kilkanaście razy na dobę, mając nadzieję, że zwiększona liczba pomiarów glikemii sama w sobie będzie miała cudowne właściwości terapeutyczne. Nic bardziej mylnego. Jeżeli w odniesieniu do uzyskiwanych pomiarów glikemii nie będą podejmowane stosowne działania, to nawet bardzo duża liczba pomiarów nie poprawi wyrównania metabolicznego.
Wskazaną formą samokontroli dla osób z cukrzycą typu 1 jest ciągłe monitorowanie glikemii, które daje pełny obraz poziomów glukozy we krwi. System CGM wykorzystuje sensor, dlatego błyskawicznie podaje informację o wzroście lub spadku stężenia glukozy we krwi. Na urządzeniu użytkownik widzi bieżący poziom cukru oraz wykresy i strzałki informujące o tym, czy poziom cukru jest stabilny, rośnie, czy spada. Na rynku dostępne są również urządzenia, które potrafią przewidzieć zbliżającą się hipoglikemię i zatrzymać pompę insulinową. Nowością jest również system monitorowania glikemii Flash, który składa się z sensora oraz czytnika przypominającego glukometr. Odczytanie poziomu cukru polega na zeskanowaniu danych z sensora. W momencie gdy diabetyk chce sprawdzić poziom cukru, przykłada urządzenie do sensora i otrzymuje aktualną informację. Na urządzeniu widać także wykresy i strzałki trendu. Niestety korzystanie z tych systemów jest drogie. Mimo że na rynku wciąż pojawiają się coraz nowocześniejsze urządzenia, to glukometr w dalszym ciągu pozostaje podstawowym narzędziem codziennej samokontroli diabetyków ze względu na dostępność i niskie koszty użytkowania.
Na właściwe prowadzenie samokontroli duży wpływ mają poziom edukacji i motywacja diabetyka. Diabetyk powinien być odpowiednio przygotowany do samokontroli, aby prawidłowo interpretować wyniki i postępować adekwatnie do nich. Edukacja w tym zakresie powinna być skuteczna i prowadzić do zrozumienia tego, co się robi. Diabetyk musi się orientować nie tylko w tym, jak dobrze wykonać oznaczenie, ale też co zrobić z wynikiem i jak zareagować, jeśli jest nieprawidłowy. Niedostateczna edukacja często prowadzi do niepowodzeń w leczeniu cukrzycy.
Lilla Welzel, Edukator diabetologiczny, Diabdis
Ostatnie wpisy
