Chroń serce, badaj tętno
Prawidłowa kontrola ciśnienia to nieodłączny element leczenia pacjentów z migotaniem przedsionków. Dlaczego pomiar jest tak istotny i w jaki sposób może okazać się pomocny w diagnostyce migotania przedsionków? Temat przybliża dr hab. med. Agnieszka Olszanecka.
- Migotanie przedsionków to rodzaj arytmii. Na czym dokładnie polega?
Migotanie przedsionków polega na obecności nieskoordynowanej aktywacji przedsionków, które zamiast synchronicznie i miarowo kurczyć się, jedynie „drgają” z dużą częstotliwością. W konsekwencji zaburzonego przepływu impulsów elektrycznych w sercu, rytm komór serca staje się całkowicie niemiarowy.
Utrata efektywnego skurczu przedsionka powoduje nie tylko zaburzenie rytmicznej pracy, ale też zmniejsza ilość krwi napływającej do komór, co może powodować lub nasilać objawy niewydolności serca, takie jak duszność, osłabienie, męczliwość czy obrzęki.
Objawy, które najczęściej towarzyszą migotaniu przedsionków to uczucie kołatania serca, czasami zawroty głowy, bóle w klatce piersiowej, łatwe męczenie się, potliwość, zasłabnięcia lub omdlenia.
Migotanie przedsionków może mieć charakter arytmii napadowej – odczuwanej nieprzyjemnie jako występujące z różną częstotliwością epizody kołatania serca ustępujące samoistnie lub po interwencji lekarskiej – lub arytmii utrwalonej, stale się utrzymującej.
- Jak przedstawiają się statystyki dotyczące migotania przedsionków w Polsce?
Migotanie przedsionków jest najczęstszą arytmią na świecie, także w Polsce. Łączna częstość występowania migotania przedsionków w grupie osób dorosłych jest szacowana na ok. 3%, natomiast częstość tej arytmii wzrasta z wiekiem. Migotanie przedsionków występuje nawet u co 10 osoby po 80 roku życia. Częściej także można się spodziewać migotania przedsionków u osób z takimi schorzeniami jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wady serca, choroba wieńcowa czy niewydolność serca. Wg ostatnich szacunków migotanie przedsionków dotyczy w Polsce ok. 600 000-700 000 osób.
- W jaki sposób diagnozuje się migotanie przedsionków?
Podstawową metodą rozpoznania migotania przedsionków jest zarejestrowanie tej arytmii w zapisie elektrokardiograficznym, czyli w EKG. Jeżeli pacjent ma napad arytmii w trakcie badania EKG, to jest to dowód pozwalający z całą pewnością na rozpoznanie choroby. Prawdziwym wyzwaniem diagnostycznym jest problem okresowych zaburzeń rytmu serca, które nie występują akurat w momencie wykonywania badania EKG. Prawidłowe EKG nie wyklucza jednak napadowego migotania przedsionków. Metodą, która może pomóc w rozpoznaniu arytmii napadowej jest przedłużone monitorowanie EKG, czyli rejestracja EKG metodą Holtera, która może trwać 24 godziny lub więcej. Nie zawsze niestety udaje się skoordynować termin badania i arytmię, która najczęściej występuje jednak w sposób nieprzewidziany. Pewną nowością w diagnostyce są przystawki i aplikacje do telefonów komórkowych pozwalających na rejestrację jednego odprowadzenia EKG, co może być przydatne w diagnostyce zaburzeń rytmu serca, ale wymaga potwierdzenia klasycznymi zapisami 12-odprowadzeniowego EKG. Największym jednak problemem z punktu widzenia praktyki lekarskiej jest zdiagnozowanie migotania przedsionków u osób, które nie mają żadnych objawów, bo w tej grupie arytmii po prostu nie poszukujemy. W celu zwiększenia wykrywalności migotania przedsionków, Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) zaleca edukowanie osób po 65. roku życia na temat tego, jak prawidłowo mierzyć sobie samemu tętno. Jeżeli wyczujemy niemiarową, nieregularną pracę serca to koniecznie należy się zgłosić do lekarza, a ten powinien uruchomić procedurę diagnostyczną w kierunku migotania przedsionków.
- Istnieją urządzenia do pomiarów ciśnienia, które mogą wykryć zarówno arytmię, jak i migotanie przedsionków. Czy mogą być także pomocne w diagnostyce i monitorowaniu pracy serca na co dzień? Na czym polega ich działanie?
Aparaty do mierzenia ciśnienia pozwalające na wykrycie niemiarowej pracy serca mogą być bardzo pomocne właśnie na etapie postawienia podejrzenia występowania migotania przedsionków. Niektóre nowoczesne aparaty mają opracowane algorytmy do analizy częstości i miarowości fali tętna i powiadamiają o możliwości migotania przedsionków, na podobnej zasadzie jak rekomendowana metoda
samodzielnego pomiaru tętna. Nadciśnienie tętnicze jest jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia migotania przedsionków. Co więcej, u pacjentów z rozpoznanym migotaniem przedsionków prawidłowa kontrola ciśnienia – czyli uzyskanie jego wartości w zakresie 120-130/70-80 mmHg jest nieodłączną częścią leczenia. Ostatnie wytyczne postępowania w nadciśnieniu tętniczym zdecydowanie rekomendują stosowanie domowych pomiarów ciśnienia jako niezbędnych do podejmowania odpowiednich decyzji terapeutycznych i kładą nacisk na wykrywanie migotania przedsionków jako stanu istotnie wpływającego na globalne ryzyko sercowo -naczyniowe.
- Na co powinniśmy zwrócić uwagę przy wyborze takiego urządzenia?
Najważniejszym elementem przy wyborze urządzenia do pomiaru ciśnienia jest sprawdzenie, czy posiada ono walidację, czyli czy spełnia kryteria dokładności pomiarów i może być wiarygodne. Obecnie zaleca się pomiary ciśnienia aparatami naramiennymi, automatycznymi, a listy urządzeń posiadających odpowiedni certyfikat znajdują się na stronie towarzystw naukowych, np. na stronie Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) (www.nadcisnienietetnicze.pl).
- Dlaczego migotanie przedsionków jest tak niebezpieczne?
W zakamarkach „drgających” i niekurczących się przedsionków dochodzi do zwolnienia przepływu krwi, co predysponuje do tworzenia się skrzeplin. Skrzepliny najczęściej tworzą się w zachyłku lewego przedsionka zwanym uszkiem. Stamtąd mogą się przemieszczać z prądem krwi, powodując niedokrwienie różnych narządów. Najbardziej obawiamy się oczywiście niedokrwienia mózgu, czyli udaru. Niestety, udary w przebiegu migotania przedsionków bywają pierwszą manifestacją tej arytmii. To dotyczy pacjentów, którzy nie wiedzą, że je mają, bo nie odczuwają żadnych związanych z tym dolegliwości ani dyskomfortu. Udarom mózgu u osób z migotaniem przedsionków można skutecznie zapobiegać, ale o arytmii trzeba wiedzieć i umieć ją rozpoznać lub przynajmniej podejrzewać.
Ostatnie wpisy
