Wciąż niska świadomość POChP

Prof. Paweł Śliwiński, Prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc; Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie

Jak przedstawiają się statystyki dotyczące zachorowań na POChP w Polsce?

Na podstawie wyników cząstkowych badań epidemiologicznych ocenia się, że w naszym kraju choruje około 10% osób w populacji powyżej 40 roku życia, czyli choroba może dotyczyć około 2 milionów osób. POChP to choroba osób w wieku średnim i starszym. Nieco częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Wg WHO POChP zajmuje obecnie czwarte miejsce wśród przyczyn wszystkich zgonów na świecie i prawdopodobnie do 2030 roku znajdzie się na trzeciej pozycji.

Jakie czynniki ryzyka wpływają na powstanie POChP?

Najważniejszym czynnikiem ryzyka POChP jest palenie tytoniu. Duże znaczenie mają również szkodliwe czynniki środowiskowe, przede wszystkim zanieczyszczenie powietrza, szczególnie dwutlenkiem siarki i azotu, ozon oraz pył zawieszony, czyli cząstki o różnym składzie chemicznym. Im mniejsza średnica cząstek, tym większa ich szkodliwość. Prawdopodobnie najbardziej szkodliwe są tzw. nanocząstki o niewyobrażalnie małej średnicy i wysokiej reaktywności fizykochemicznej. Stąd też stężenie pyłu zawieszonego podaje się w odniesieniu do cząstek o średnicy poniżej 10 mikrometrów (PM<10) oraz poniżej 2,5 mikrometra (PM<2,5).

Jakie objawy mogą wskazywać na POChP?

Podstawowe objawy choroby są podstępne, nietypowe i rozwijają się powoli. Należy do nich przewlekły kaszel ze skąpym wykrztuszaniem plwociny, który początkowo jest niestety lekceważony jako objaw choroby a przeważnie postrzegany jako konsekwencja palenia papierosów. Najbardziej dokuczliwym objawem POChP jest duszność początkowo pojawiająca się podczas wysiłków fizycznych i często przypisywana wówczas przez pacjentów (czasem także przez lekarzy) starzeniu się organizmu lub chorobie serca. Z tego powodu POChP rozpoznawana jest u wielu chorych w stadium znacznego zaawansowania. Niestety, nadal nierzadko diagnoza stawiana jest w chwili, gdy rezerwy wentylacyjne płuc są na wyczerpaniu, a u chorego występują objawy niewydolności oddychania i duszność towarzyszy codziennie najmniejszej nawet aktywności fizycznej.

Czy Polscy pacjenci są świadomi ryzyka związanego z POCHP i stosują się do zaleceń dotyczących leczenia i stylu życia?

Niestety, zaledwie kilkanaście procent ankietowanych przedstawicieli naszego społeczeństwa znało lub chociażby słyszało skrót POChP. W szerokiej świadomości społecznej istnieją rak płuca czy gruźlica ale wciąż bardzo niewiele osób zdaje sobie sprawę z zagrożeń wynikających z POChP. Tymczasem jest to nadal nieuleczalna i systematycznie postępująca choroba prowadząca prędzej czy później do inwalidztwa oddechowego i przedwczesnej śmierci. .

W jaki sposób POChP wpływa na jakość życia chorych?

W początkowym stadium choroby pojawiają się ograniczenia związane przede wszystkim z niemożnością wykonywania wysiłków fizycznych. Chory musi zmienić pracę na lżejszą lub wręcz przejść na rentę. Zmniejszona tolerancja wysiłku stopniowo wpływa także na ograniczenie aktywności pozazawodowych w domu i poza domem. W zaawansowanym okresie choroby pacjent spędza większą część czasu w domu, często musi oddychać tlenem, a czasem także korzystać z respiratora wspomagającego oddychanie. Jest oczywiste, że w takiej sytuacji codzienne czynności życiowe są utrudnione, czasem nawet niemożliwe a chory wymaga stałej opieki.

Co jest największym wyzwaniem w ujęciu POChP w Polsce?

Istotne znaczenie ma ciągłe budowanie w społeczeństwie świadomości o istnieniu POChP, o przyczynach jej rozwoju, którym stosunkowo łatwo można zapobiegać, a także o sposobach diagnostyki i leczenia. Informacji na temat tej choroby nigdy nie będzie dosyć. Najważniejsze znaczenie ma profilaktyka, czyli walka z nałogiem palenia tytoniu i działania zmierzające do poprawy jakości powietrza, którym oddychamy. Po stronie lekarzy, poza działaniami profilaktycznymi, stoi ogromne zadanie wczesnego wykrywania choroby za pomocą badania spirometrycznego a następnie szybkie podjęcie odpowiedniego leczenia.