Wyzwania diabetologii 2019

Nauka jest nieodłączną dziedziną naszego życia. Rozwój Edukacji Terapeutycznej w cukrzycy jest obecnie pilnie potrzebny. Bez większej świadomości pacjenta o tej chorobie, sukces terapeutyczny nie istnieje. O wyzwaniach w edukacji diabetologicznej opowiada Alicja Szewczyk.

Alicja Szewczyk Przewodnicząca Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii

Życie z cukrzycą wymaga zmiany nawyków i wdrożenia ściśle określonych zachowań. Pacjent musi uzyskać o nich wiedzę, nauczyć się ich realizacji i zostać zmotywowanym do konsekwentnego ich stosowania. Na tym polega udział pacjenta w leczeniu choroby i to współuczestnictwo musi zostać zaplanowane na całe życie. Edukacja terapeutyczna służy formułowaniu długoterminowych celów terapii, czyli ustaleniu udziału pacjenta w leczeniu cukrzycy.

Edukacja terapeutyczna mieści się w standardach postępowania opracowanych przez ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 1997 roku na roboczym spotkaniu w  Genewie. Zalecenia Grupy Ekspertów WHO dotyczące edukacji terapeutycznej zawierają m.in. następujące zalecenia dotyczące personelu medycznego:

• wprowadzenie edukacji pacjenta wzmacniającej efekt leczenia choroby przewlekłej,

• nadanie właściwej rangi nauczaniu metod edukacji pacjentów w szkoleniu podyplomowym personelu medycznego,

• włączenie edukacji terapeutycznej do modelu postępowania we wszystkich chorobach przewlekłych,

• ocena skuteczności programów edukacyjnych stosowanych w praktyce klinicznej i ambulatoryjnej.

Pojęcie „edukacja terapeutyczna” ma długą historię, chociaż właściwe znaczenie tej metody zostało upowszechnione dopiero w  ostatnich latach, gdy Światowa Organizacja Zdrowia włączyła edukację leczniczą do modeli postępowania w chorobach przewlekłych. Wiadomo, że wiedza pacjenta o  chorobie poprawia jego współpracę z  personelem medycznym. Edukacja jest szczególnie ważna w  cukrzycy, ponieważ stosowanie się chorych do zaleceń medycznych pomaga lepiej kontrolować chorobę. To oznacza możliwość zapobiegania powstawaniu ostrych i przewlekłych powikłań cukrzycy i lepszą jakość życia, życie w  lepszym zdrowiu. Edukacja może bardzo istotnie poprawić efektywność procesu leczniczego prowadzonego przez personel medyczny. Dzięki temu postęp choroby zostaje zahamowany i nie czyni ona spustoszenia w organizmie, co pozwala choremu wieść normalne życie.

Z jednej strony edukacja terapeutyczna ma cele doraźne. Należy do nich wyjaśnienie pacjentowi z cukrzycą istoty choroby, dostarczenie informacji o  sposobach leczenia, kontroli glikemii, najważniejszych pożądanych zachowaniach oraz zapoznanie z elementarnymi pojęciami i podstawowymi objawami. Z  drugiej strony jest cel długoterminowy edukacji: to dbanie, aby dostarczona choremu wiedza tworzyła mechanizmy przystosowawcze i  motywacyjne, likwidowała poczucie choroby i niepełnosprawności, poprawiała jakość życia i zmniejszała stres wynikający z choroby. Edukacja traktowana w taki sposób jest elementem leczenia cukrzycy, czyli algorytmu postępowania w cukrzycy.

Wyzwania Diabetologii 2019 po pierwsze: wprowadzenie do polskiego systemu ochrony zdrowia stanowiska edukatora ds. diabetologii. Da to pacjentom szeroki dostęp do edukacji niezbędnej w  terapii cukrzycy – a w rezultacie przyczyni się do poprawy zdrowia i jakości życia pacjentów diabetologicznych oraz redukcji powikłań cukrzycy, a także przyniesie duże oszczędności dla systemu ochrony zdrowia. Po drugie: aby tak się stało, edukacja terapeutyczna w cukrzycy powinna być odrębnym świadczeniem kontraktowanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zaś edukator ds. diabetologii – profesjonalistą zatrudnianym obligatoryjnie w placówkach medycznych określonego typu.
Po trzecie: profilaktyka – potrzebne jest zachęcanie Polaków do uprawiania sportu, kontroli stresu, stosowania właściwej diety, bo zdrowy tryb życia może uchronić przed zachorowaniem nie tylko na cukrzycę.