Ból u osób starszych

Ból jest jednym z najczęstszych problemów z jakimi starsze osoby zgłaszają się do lekarza po pomoc. Jest on nieprzyjemnym odczuciem, które jednak zawsze jest sygnałem postępującej choroby, bądź uszkodzenia, dlatego nie należy go bagatelizować.

W zależności od mechanizmu powstawania bólu wyróżniamy ból receptorowy powodowany przez podrażnienie nerwów i  ból niereceptorowy, który powstaje w  wyniku uszkodzenia struktur układ nerwowych, bądź ucisku na nerwy. Wyróżniamy również ból ostry, który zazwyczaj trwa krótko, ale charakteryzuje się silnym natężeniem, występuję on głównie w wyniku nasilenia chorób przewlekłych, urazów i  jako konsekwencja leczenia zabiegowego/operacyjnego. Drugim rodzajem bólu jest ból przewlekły, który utrzymuje się powyżej 3 miesięcy i jest wynikiem postępującej choroby, w tym chorób przewlekłych, nowotworów i chorób układu

nerwowego. W walce z bólem ważne jest, by zrozumieć, że nie jest on nieodłącznym elementem starości, a jedynie objawem, dlatego nie należy mu się poddawać. Według przeprowadzanych badań możliwości występowania bólu przewlekłego wzrasta z wiekiem i dotyka blisko połowy starszych osób w wieku powyżej 65 lat. Ból w tym wieku jest powodowany przede wszystkim chorobami układu mięśniowo-szkieletowego, takimi jak osteoporoza i reumatyzm. Wiele osób starszych zgłasza problemy z  bólem stawów, kończyn dolnych, w szczególności kolan i lędźwiowej części kręgosłupa.

Przy walce z bólem przewlekłym dotykającym seniorów poza leczeniem dolegliwości somatycznych ważna jest również poprawa stanu psychicznego pacjenta.  Ciągłe występowanie bólu połączone z obniżeniem sprawności fizycznej może pogorszyć funkcjonowanie emocjonalne i  społeczne chorych. Kluczowe w łagodzeniu dolegliwości bólowych jest skupienie się na wybraniu prawidłowej terapii, odpowiedniej dla osób starszych, ponieważ niewłaściwe dobrane metody leczenia mogą wiązać się z niepożądanymi skutkami i pogorszeniem sprawności pacjenta.

Leczenie i diagnoStyka bóLu U osób w starszym wieku najczęściej stosowaną i najłatwiej dostępną metodą leczenia bólu jest farmakoterapia, stąd też stowarzyszenia geriatryczne opracowały zalecenia dotyczącej tej terapii. Ważne jest, by zrozumieć, że podejście w leczeniu bólu osób starszych znacznie różni się od podejścia do osób młodszych ze względu na to, że seniorzy często cierpią na zaburzenia poznawcze, które mogą utrudnić im określenie nasilenia bólu, problemem jest

również bagatelizowanie i ukrywanie bólu przez osoby starsze, które robią to z obawy przed poważną chorobą. Należy przy tym pamiętać, że nie zawsze powodują go nowotwory, czy choroby układu krążenia, a właśnie choroby układu ruchu, ważne jest przy tym emocjonalne wsparcie pacjenta przez osoby związane ze służbą zdrowia oraz rodzinę mające na celu nakłonić go do podjęcia leczenia. Jedną z najpopularniejszych metod oceny bólu u pacjentów w podeszłym wieku jest 11-punktowa skala VAS (wizualna skala analogwa – ang. Visual Analogue Scale, VAS) w której pacjent wskazuje natężenie bólu przez wybranie cyfry od 0 do 10, gdzie 0 oznacza całkowity brak bólu, a 10 najsilniejszy możliwy ból.  Przy wyborze metody leczenia bólu, w szczególności przy chorobach stawów i kręgosłupa ważne jest zastosowanie różnych metod leczenia, takich jak psychoterapia i rehabilitacja. Spośród leków najpopularniejszym wyborem są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które w formie doustnej powinny być jednak ostrożnie stosowane, a pacjent powinien być stale kontrolowany pod kątem występowania objawów niepożądanych. Starsi pacjenci cierpiący na bóle kręgosłupa, bóle reumatyczne, bóle kończyn mogą skorzystać również z żeli i maści, które mogą przynieść miejscową ulgę w szybkim czasie. Należą one również do NLPZ, więc są dobrym wyborem dla seniorów, jednocześnie w przeciwieństwie do leków doustnych znacznie zmniejszają one ryzyko powikłań, a więc wybranie takiej metody leczenia w przypadku zmagania się z  chorobami ograniczającymi możliwości ruchowe, które są najczęstszym problemem u osób w podeszłym wieku. Preparaty te działają szybko i wchłaniają się przez skórę, a stężenie leku często jest wyższe, niż w przypadku leków doustnych. W przypadku urazów warto również rozważyć stosowanie zimnych okładów,