Macierzyństwo last minute

Panie Doktorze, niezaprzeczalnie przesunęła się granica wieku, w jakim kobiety w Polsce decydują się na pierwsze dziecko. Jak duża jest to różnica w stosunku do lat poprzednich?

W latach dziewięćdziesiątych, średnia wie-ku urodzenia pierwszego dziecka wynosiła 22 – 23 lata. W tej chwili zbliżamy się już do blisko 30. Jest to duży przeskok – kobiety ok. 6 lat później rodzą pierwsze dziecko, a tym samym kolejne dzieci też rodzą się później. Jest zauważalne, że z roku na rok przybywa dzieci urodzonych przez matki po 40 roku życia, zwiększa się również grupa rodzących w wieku ok. 45 lat. Tak więc ta granica przesuwa się zdecydowanie powyżej trzydziestki.

Późniejsze macierzyństwo wiąże się z większym ryzykiem zarówno jeśli chodzi o zdrowie dziecka, jak i mamy. Ja-kie są najczęstsze powikłania występujące przy późnej ciąży?

Obecnie co piąta rodząca to kobieta powyżej 35 roku życia. Wynikają z tego pewne konsekwencje, przede wszystkim z wiekiem spadają szanse na zajście w ciążę. Dotyczy obu płci, chociaż zdolność do prokreacji dłużej utrzymuje się oczywiście u mężczyzn niż u kobiet. Częściej również zdarzają się wady wrodzone, co skutkuje większą częstością poronień, szczególnie w pierwszym trymestrze. Wraz z wiekiem przybywa nam też schorzeń dodatkowych. Najczęściej są to choroby układu krążenia, przede wszystkim nadciśnienie i wszystkie jego powikłania, czyli udary, choroba wieńcowa czy zawały serca. Do takich schorzeń należy również cukrzyca. Choroby matki występujące przed zajściem w ciążę, będą miały wpływ również na rozwój dziecka, zwiększając ryzyko porodu przedwczesnego i hipotrofii czyli ograniczenia wzrastania płodu.

Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że mimo, iż żyjemy dłużej i jesteśmy bardziej wydolni, to nasz stan zdrowia w wieku 40 lat, nie jest taki sam jak u dwudziestoparolatka. Zwiększenie masy ciała w ciąży może też uwypuklać pewne zmiany w układzie kostno-stawowym związane z wiekiem, po-wodować bóle kręgosłupa. Nie jest to co prawda groźne ani dla matki ani dla dziecka, ale ciąża będzie nasilała dolegliwości, w jakimś stopniu utrudniając życie mamie.Również rzecz istotna, nie tylko u nas w kraju, ale i na całym świecie – wraz z wiekiem częściej występuje nadwaga i otyłość, które niekorzystnie wpływają na samą możliwość zajścia w ciążę, jak i dalszych powikłań np. nadciśnienia, cukrzycy. Trzeba też pamiętać, że z wiekiem częściej występują choroby nowotworowe.

Czy istnieją specjalne zalecenia diagnostyczne dla mam, które decydują się na późne macierzyństwo?

Przede wszystkim pamiętajmy, że jeśli w rodzinie występują schorzenia typu nadciśnienie, choroba wieńcowa, cukrzyca, choroby nowotworowe, to znaczna część tych schorzeń obarczona jest sporym ryzykiem wystąpienia w kolejnych pokoleniach. Ta informacja może pomóc ukierunkować działania diagnostyczne w kierunku chorób, które występują rodzinnie. Na pewno potrzebna jest dobra kontrola ciśnienia krwi w różnych sytuacjach i nie jednym, a kilkoma pomiarami. Sprawdzenie poziomu cukru na czczo, badanie moczu, cytologia, USG brzucha i piersi, oczywiście badanie ginekologiczne i przynajmniej podstawowe badania z krwi. Dobrze zrobić również RTG klatki piersiowej, wykluczy to zmiany o charakterze nowotworowym i gruźlicę, która niestety coraz częściej wraca. Na pewno przyda się też badanie w kierunku chorób tarczycy, których częstość występowania wzrasta. Warto wykonać takie badania przed planowaną ciążą, a potem ewentualnie je uszczegóławiać biorąc pod uwagę historie rodzinne – czyli np. jeżeli w rodzinie występował rak jelita grubego czy rak piersi, to na pewno wskazane są dokładniejsze badania w tym kierunku.

Nie odkładajmy zatem decyzji o byciu mamą do ostatniej chwili, bo może nam się to nie udać. Biologia jest nieubłagana, a średnia wieku przekwitania to 48 lat. Próby zajścia w ciążę nie zawsze kończą się natychmiastowym sukcesem. Czasem wymaga to kilkuletnich starań, a nie za-wsze udaje się zdążyć. Warto w pierwszą ciążę zajść, gdy jesteśmy w pełni zdrowi i ryzyko dla mamy i dziecka jest bardzo niewielkie. Najbezpieczniej urodzić pierwsze dziecko do ok 30 roku życia i ostatnie do 40. Aczkolwiek jest to oczywiście decyzja indywidualna.

dr n. med. Tomasz Maciejewski Dyrektor Instytutu Matki i Dziecka, Kierownik Kliniki Ginekologii i Położnictwa Instytutu Matki i Dziecka