Nebulizacja a przeziębienia

Nadchodzi jesień, a wraz z nią początek sezonu wzmożonego ryzyka przeziębień i infekcji. 

Często pomimo podejmowanej profilaktyki i prowadzenia zdrowego trybu życia, nie zawsze udaje nam się uchronić siebie i nasze dzieci przed infekcjami, które przy nieodpowiednim leczeniu mogą stać się wyjątkowo uciążliwe. Sezonowe przeziębienia to przede wszystkim problemy związane z układem oddechowym: kaszel, katar oraz bóle gardła. Nie należy lekceważyć tego typu zachorowań, ponieważ szczególnie w przypadku dzieci, mogą one szybko przekształcić się w poważniejsze infekcje. Metod walki z przeziębieniem jest wiele, a jedną z nich może być nebulizacja.

Nebulizacja – w jakich schorzeniach bywa pomocna?

Nebulizacja jest skuteczna w walce z wieloma schorzeniami, w tym z przeziębieniem, czyli najpowszechniejszą chorobą zakaźną występującą wśród ludzi. Według statystyk, dorośli przeziębiają się ok 3-4 razy w ciągu roku, podczas gdy bardziej podatne na zakażenia wirusowe dzieci, chorują przeciętnie 8-9 razy roku. Przyczyną występowania objawów przeziębienia jest reakcja obronna organizmu w odpowiedzi na dostanie się wirusa do dróg oddechowych. W większości przypadków przebieg choroby jest łagodny, a dokuczliwe symptomy najczęściej ustępują w ciągu kilku dni, choć w skrajnych przypadkach mogą utrzymywać się nawet do trzech tygodni. Przeziębienia mogą też niebezpiecznie wpływać na przebieg innych schorzeń. Wirusowe zakażenia dróg oddechowych stanowią częstą przyczynę zaostrzeń u cierpiących na astmę lub przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), poważnie zwiększając dolegliwości związane z tymi chorobami. Zarówno w przypadku astmy, jak i POChP istotne jest regularne branie leków, które najczęściej przyjmowane są w formie nebulizacji.
– Infekcje dróg oddechowych należą do najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza rodzinnego. W dzisiejszych czasach astma oskrzelowa jest niemalże epidemią – tylko w Polsce na co dzień zmaga się z nią 4 miliony osób w tym około 5—10% dzieci. Jedną z metod leczenia tego typu chorób jest nebulizacja. Stosowanie leków w postaci wziewnej w leczeniu niektórych chorób ma przewagę nad podawaniem doustnym lub pozajelitowym. Pozwala na osiągnięcie dużego stężenia leku w drogach oddechowych oraz ograniczenie ogólnoustrojowych działań niepożądanych dzięki minimalnemu stężeniu leku we krwi. Oczywiście metoda leczenia zależy od wielu czynników i tak, o ile w astmie oskrzelowej nebulizacja stanowi jedynie metodę alternatywną, stosowaną głównie w zaostrzeniach, to w mukowiscydozie leki stosuje się prawie wyłącznie w postaci nebulizacji. Przy odpowiednim dobraniu leku, samego nebulizatora (pneumatyczny, siateczkowy), oraz prawidłowego jego użytkowania, przynosi bardzo dobre rezultaty w leczeniu wielu schorzeń zarówno górnych, jak i dolnych dróg oddechowych, tak u dzieci jak i u dorosłych – mówi lekarz Iwona Paciepnik, specjalista medycyny rodzinnej. – Można tu wymienić między innymi ostre zapalenie krtani, alergiczny nieżyt nosa i choroby zatok, oczyszczanie płuc, wspomaganie układu oddechowego u palaczy, mieszkańców dużych, zanieczyszczonych miast, POChP, czy stany zapalne płuc. Nebulizacja jest także szczególnie przydatną metodą leczenia jesienno- zimowych przeziębień. Skuteczna jest także w systemowym podawaniu leków przeciwbólowych, a także leków stosowanych w terapii migren– dodaje.

Nebulizacja – jak to działa?

Nebulizacja, znana też pod nazwą aerozoloterapii czy terapii inhalacyjnej, stanowi sposób dostarczania leku. Drobne cząsteczki leku w formie aerozolu są wdychane przez pacjenta, docierając bezpośrednio do układu oddechowego. Terapia ta wymaga użycia urządzenia medycznego zwanego nebulizatorem. Za jego pośrednictwem, specjalne preparaty w formie płynnej, zostają przekształcone w „mgiełkę” złożoną z bardzo małych cząsteczek leku (mierzonych w tysięcznych częściach milimetra), które ze względu na swój rozmiar, mogą dotrzeć bezpośrednio do głębokich struktur dolnych dróg oddechowych. Metoda jest nieinwazyjna i w wielu wypadkach pozwala na zniwelowanie możliwych skutków ubocznych, mogących występować w przypadku przyjmowania leków w formie połykanych tabletek lub syropów, które by zacząć działać, muszą najpierw trafić do żołądka.
Terapia nebulizacyjna przy zastosowaniu specjalnie dobranych przez lekarzy leków stanowi podstawę w przypadku leczenia astmy. Schorzenie to jest nieuleczalne, stąd priorytetem w jego terapii jest uzyskanie nad nim pełnej kontroli i ograniczenie ryzyka zaostrzenia jego przebiegu. Najczęściej zalecanym sposobem przyjmowania leków w przypadku astmy jest właśnie wspomniana nebulizacja, która pozwala na dostarczenie odpowiednich preparatów bezpośrednio do pęcherzyków płucnych. Jest to jedno z licznych schorzeń, przy których nebulizacja pełni dużą rolę w terapii. Zalecana jest również do leczenia takich chorób jak wspomniana wcześniej POChP, stanowiąca według danych WHO czwartą najczęstszą przyczynę śmierci na świecie, mukowiscydoza, ale także zapalenia oskrzeli czy przywołane wcześniej infekcje. Część lekarzy zaleca także nebulizacje z wykorzystaniem soli fizjologicznej dla odpowiedniego oczyszczenia oraz nawilżenia dróg oddechowych w działaniach profilaktycznych.

Jak korzystać z nebulizacji?

Urządzenia nazywane nebulizatorami lub inhalatorami, podzielić można na kilka typów, różniących się sposobem tworzenia aeorozolu. Najbardziej popularne i dostępne są nebulizatory kompresorowe (zwane też pneumatyczno-tłokowymi), które do wyprodukowania lekowej „mgiełki” wykorzystują specjalne kompresory wtłaczające powietrze do pojemnika na lek, który w profesjonalnej terminologii nazywany jest właśnie nebulizatorem. Tam lek w płynnej formie rozbijany jest na mikroskopijne cząsteczki uwalniające się z aparatu za pośrednictwem przewodu doprowadzonego do ustnika. Do ustnika można dołączyć także specjalną maseczkę, która ułatwia proces inhalacji osobom starszym oraz dzieciom.

W tego rodzaju terapii bardzo ważna jest zarówno odpowiednia technika korzystania z urządzeń, jak i dbanie o wykorzystywany sprzęt. Przed pierwszym użyciem warto dokładnie zapoznać się z instrukcją dołączoną do opakowania. Należy także pamiętać o tym, że poszczególne elementy zestawu, takie jak filtry, pojemniki na lek, maski czy przewody wymagają regularnego czyszczenia, a także wymiany po czasie określonym przez producenta.

Warto rozejrzeć się także za innymi, pokrewnymi rozwiązaniami, stanowiącymi wsparcie w terapii aerozolowej. W przypadku często przypisywanych lekarstw w formie MDI (metered dose inhalers) wyjątkowo istotne jest odpowiednie zgranie oddechu z momentem naciśnięcia dozownika – w innym wypadku, dostarczenie odpowiedniej dawki leku może zakończyć się niepowodzeniem. Przyswojenie odpowiedniej techniki korzystania z tych urządzeń może być problematyczne dla osób starszych oraz najmłodszych pacjentów. Z pomocą przychodzą tu urządzenia takie jak komory inhalacyjne, zwane również spejserami lub tubami inhalacyjnymi. Po odpowiednim podłączeniu do komory dozowników w formie MDI, możliwe jest wpuszczenie do niej leku, który dzięki specjalnym właściwościom tworzywa z jakiego jest wykonana, pozwala na unoszenie się preparatu w formie mgiełki. W tej postaci lek może być łatwiej przyswojony za pośrednictwem kilku spokojnych, głębokich wdechów, bez konieczności koordynowania ich z naciśnięciem dozownika. Komory inhalacyjne często dostępne są także ze specjalnymi maskami (podobnymi do używanych w przypadku nebulizatorów kompresorowych), które pozwalają na stosowanie tej metody leczenia nawet w przypadku niemowląt.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze nebulizatora?

Poza oferowanym wraz z urządzeniem zestawem akcesoriów, warto zwrócić uwagę na parametry, takie jak średnia wielkość wytwarzanych przez nebulizator cząsteczek, szacowana szybkość terapii oraz frakcja respirabilna, wskazująca procentową wartość cząsteczek osiągających wielkość poniżej 5 mikronów – wymaganą do tego, by lek docierał prosto do pęcherzyków płucnych. – Przy wyborze urządzenia do nebulizacji należy pamiętać, że leczenie różnych chorób układu oddechowego może wymagać dobrania urządzenia o specyficznych parametrach. Jest to bardzo ważne w kontekście skutecznej walki z chorobą – podkreśla Michał Grzybowski, dyrektor Działu Zaburzeń Snu i Oddychania w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w firmie Philips. – Na rynku dostępnych jest wiele skutecznych i bezpiecznych urządzeń do nebulizacji. Posiadamy wiele tego typu rozwiązań, a wśród nich są też takie specjalnie dedykowane najmłodszym pacjentom.

Przy poszukiwaniu nebulizatora dla dzieci, ważne mogą okazać się również aspekty, niekoniecznie ściśle związane z medyczną specyfikacją. Część nebulizatorów kompresorowych charakteryzuje głośna praca, mogąca odstraszyć dziecko i utrudnić w ten sposób proces leczenia. Warto zatem w tym przypadku poszukać urządzeń oferujących cichą terapię. Znaleźć można także wiele kompresorów w kształcie przyjaznych dla dzieci zwierzątek, które mogą pozwolić rodzicom na dodanie do terapii przyjemnego dla pociech elementu zabawy.

Należy jednak przede wszystkim pamiętać, że wybór urządzenia powinien być podyktowany zaleceniami lekarza i dopasowaniem do odpowiedniej terapii. Dlatego też każdy wybór warto skonsultować ze specjalistą.