Neuropatia cukrzycowa

O objawach oraz minimalizowaniu skutków neuropatii cukrzycowej opowiada dr hab. med. Anna Korzon-Burakowska, Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii GUM w Gdańsku, Przewodnicząca Sekcji Stopy Cukrzycowej oraz członek PTD

Pani Doktor, czym jest neuropatia cukrzycowa i jak dużo pacjentów chorych na cukrzycę dotyka to schorzenie?

Jest to najczęściej występujące powikłanie cukrzycy, które według niektórych badań może dotyczyć kilkudziesięciu procent chorych z wieloletnią cukrzycą. Neuropatia cukrzycowa to uszkodzenie obwodowego układu nerwowego w przebiegu cukrzycy. Jest ona głównym czynnikiem powodującym rozwój zespołu stopy cukrzycowej, który zazwyczaj objawia się jako rana. Ryzyko utraty kończyny u pacjenta z cukrzycą z współistniejącym uszkodzeniem układu nerwowego oraz deformacjami stopy jest wielokrotnie wyższe niż u osoby bez cukrzycy. Miażdżyca powodująca niedokrwienie kończyn dolnych nie jest bezpośrednim czynnikiem sprawczym problemów ze stopą u pacjentów z cukrzycą, ale bardzo utrudnia leczenie ran i zwiększa ryzyko amputacji.

Jak objawia się neuropatia cukrzycowa?

Jedną z  najbardziej niebezpiecznych cech neuropatii jest utrata czucia w obrębie stóp, co powoduje że pacjenci doznają nieuświadomionych urazów powodujących powstawanie ran, którym może towarzyszyć poważne zakażenie. Niewłaściwe, a zwłaszcza opóźnione leczenie rany stopy u chorego na cukrzycę może doprowadzić do amputacji kończyny. Właściwym miejscem dla leczenia tego powikłania jest wielospecjalistyczna poradnia stopy cukrzycowej. U niektórych pacjentów pomimo stwierdzanego braku czucia występują samoistne dolegliwości bólowe pod postacią pieczenia, mrowienia, drętwienia lub kurczów mięśni kończyn dolnych – występują one w nocy i są często bardzo dokuczliwe (postać bolesna neuropatii).

W  jaki sposób można zdiagnozować neuropatię cukrzycową i na czym polega jej leczenie?

Podobnie jak w przypadku innych powikłań cukrzycy  u każdego pacjenta raz w roku należy przeprowadzić badanie w kierunku neuropatii cukrzycowej. Jest to badanie krótkie, bezbolesne i nie wymaga skomplikowanych przyrządów. Zwykle jest wspaniale wykonywane przez przeszkolony personel pielęgniarski. Leczenie neuropatii nie jest łatwe. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego  w  zwalczaniu objawów bólowych neuropatii dysponujemy szeregiem leków, które można zastosować  u pacjentów skarżących się na typowe dolegliwości. Leki te nie mają jednak wpływu na funkcjonowanie włókien nerwowych. Jak w przypadku każdego schorzenia największe znaczenia ma leczenie przyczynowe. Tutaj możliwości są zdecydowanie mniejsze. Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, podobnie jak w przypadku innych powikłań cukrzycy należy przede wszystkim zadbać o stałe, dobre i stabilne wyrównanie poziomu glukozy, co oczywiście jest często nieosiągalne przez całe życie chorego. Korzystny wpływ na neuropatię mogą mieć również stosowane między innymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego leki z grupy inhibitorów konwertazy.

Eksperci twierdzą, iż preparaty z  benfotiaminą są w  stanie zminimalizować skutki neuropatii. Czy Pani Doktor mogłaby powiedzieć czym jest ta substancja?

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne do leczenia przyczyny neuropatii rekomenduje dwa preparaty – są to kwas alfa-liponowy oraz benfotiaminę. Kwas alfa-liponowy jest bardzo silnym przeciwutleniaczem, a jego rola polega na zwalczaniu stresu oksydacyjnego, będącego jedną z najważniejszych przyczyn rozwoju powikłań w  przebiegu cukrzycy. Natomiast, benfotiamina jest pochodną tiaminy – witaminy B1 szeroko stosowanej w leczeniu schorzeń neurologicznych. Benfotiamina jest rozpuszczalna w tłuszczach, a po podaniu doustnym jej poziom w surowicy krwi jest wyższy i utrzymuje się dłużej niż samej tiaminy. Jak wykazano w badaniach poziom tiaminy w organizmie chorego na cukrzycę jest niższy niż w ogólnej populacji, stąd wskazana jest jej uzupełnienie.. Korzystne działanie benfotiaminy w przypadku hiperglikemii (podwyższonego poziomu cukru) polega na uruchomieniu enzymu, który pozwala na przekierowanie nadmiaru glukozy na nieszkodliwy szlak jej przemian.

Na czym polega jej ochronne działanie w neuropatii cukrzycowej?

W ostatnich latach pojawiły się liczne  badania, które wskazują że podawanie benfotiaminy chorym na cukrzycę, obciążonym neuropatią poprawia niektóre funkcje włókien nerwowych oraz zmniejsza dolegliwości. Pokazały się również wyniki badań klinicznych dotyczące korzystnego wpływu benfotiaminy we wczesnej fazie uszkodzenia nerek u  pacjentów  z cukrzycą. Trwają natomiast  badania laboratoryjne nad wpływem tego preparatu na inne powikłania cukrzycy a wstępne wyniki są obiecujące. W opinii ekspertów benfotiamina hamuje postęp neuropatii i co  trzeba podkreślić zastosowanie jej warto rozważyć w jak najwcześniejszym etapie rozwoju powikłań. Na obecnym etapie wiedzy wyleczenie zaawansowanej neuropatii nie jest możliwe, ale możemy zmniejszyć jej rozwój, opóźnić pojawienia się tego powikłania cukrzycy. Benfotiamina jest jedynym lekiem z wymienionych powyżej, który w mniejszej dawce dostępny jest bez recepty. Zachęcam jednak aby przed rozpoczęciem leczenia porozmawiać się ze swoim lekarzem – być może konieczna będzie większa dawka wymagająca konsultacji lekarskiej.