Walcz aktywnie z cholesterolem

O tym dlaczego ruch oraz odpowiednia dieta jest tak istotna w kontekście walki ze złym cholesterolem, rozmawiamy z prof. dr hab. n. med. Arturem Mamcarzem.

Cholesterol – czyli tłusta dieta, siedzący tryb życia, towarzysz człowieka starszego. Tak przynajmniej brzmi ogólne przekonanie. Tymczasem cholesterol nie patrzy na wiek czy nawet na stopień otyłości.  Jakie są przyczyny podwyższonego poziomu cholesterolu?  

Głównym powodem nieprawidłowego stężenia cholesterolu  nie  jest wiek, chociaż faktycznie jest niemodyfikowalnym czynnikiem ryzyka, lecz niewłaściwy styl życia i zwyczaje dotyczące diety. Dotyczy to zarówno człowieka młodego, w średnim wieku, nieco starszym, podeszłym czy sędziwym. Jeżeli ludzie niewłaściwie się odżywiają czyli jedzą zbyt dużo, zwłaszcza tłuszczów zwierzęcych, za dużo cukrów prostych, to jest prosta droga do otyłości oraz podwyższonego stężenia cholesterolu. Tu w grę wchodzi pewne zaniedbanie, czyli jemy za mało błonnika, za mało warzyw, owoców ryb, za dużo tłuszczów wysoko przetworzonych, tłustego czerwonego mięsa, tłuszczów trans zawartych w wysoce przetworzonej żywności, także w wyrobach cukierniczych. To, że margaryny miękkie zawierają tłuszcze trans to mit – w większości margaryny miękkie, pakowane w pudełka, nie te w kostkach nie zawierają utwardzonych tłuszczów, lub z ich bardzo małą ilością i one są dla człowieka zdrowe.

Nieprawidłowa dieta to zatem pierwsza przyczyna,  druga natomiast to brak ruchu. Pomimo przyswajania zbyt dużej ilości kalorii, jeśli uda nam się zbilansować tą nadwyżkę większą aktywnością fizyczną, rekreacją, graniem w gry zespołowe z dziećmi, rówieśnikami, chodzeniem z kijami, jazdą na rowerze, pływaniem, jakąkolwiek aktywnością fizyczną to istotnie obniżamy ryzyko podwyższonego cholesterolu. Zalecenia dotyczące zbilansowania niezbyt korzystnej diety za pomocą odpowiedniej dawki i rodzaju aktywności zostały przedstawione w wytycznych kardiologicznych i medycznych. Nieprawidłowe żywienie i brak ruchu to dwa główne decydujące o podwyższonym stężeniu cholesterolu zwłaszcza LDL (zły cholesterol).

Już 61 % populacji, a 1/3 aktywnych zawodowo Polaków ma podwyższony poziom cholesterolu. Czemu młodzi i aktywni ludzie mają kłopoty ze zdrowiem?

Według dostępnych danych uważa się, że około 60 % ma podwyższony cholesterol. I jest to najczęściej występujący czynnik ryzyka dla wystąpienia zdarzeń sercowo naczyniowych. Powodem tej sytuacji  jest oczywiście zła dieta i brak ruchu, która dotyczy  nie tylko starszych osób, ale i młodszych, aktywnych zawodowo.

Od niedawna więcej mówimy także o hipercholesterolemii rodzinnej, nawet jeżeli ktoś się stara prawidłowo odżywiać i ruszać to i tak ma podwyższony poziom cholesterolu. To jest jedna na 200-300 osób, w ujęciu całej populacji chorych to jednak duża liczba.

Jakie mogą być następstwa takiego trybu życia? Czy podwyższony poziom cholesterolu LDL może być niebezpieczny? 

Cholesterol zły ( LDL) wnika do blaszki miażdżycowej, tworząc ją,  następnie blaszka miażdżycowa pęka i tworzy powikłania w postaci zawałów, ostrych zespołów wieńcowych, udarów niedokrwiennych mózgu, zatem głównych zabójców współczesnego świata, niezależnie od tego czy dotyczy to osób młodszych czy starszych.

Świadomy inwestor zdaje sobie sprawę, że kapitał procentuje po latach. Często jednak nie myśli w ten sposób o swoim organizmie. Potrafi zarządzać parasolowym funduszem inwestycyjnym, a nie sprawuje kontroli nad swoim zdrowiem w przyszłości. Dlaczego jak najwcześniejsze obniżenie poziomu podwyższonego poziomu cholesterolu jest tak istotne?

Istotą medycyny oprócz leczenia chorób, jest  zapobieganie im . Im mniejszy jest ładunek lipidowy atakujący nasze naczynia przez całe życie tym prawdopodobieństwo powikłań miażdżycy czyli zawałów i udarów będzie mniejsze. Wobec tego, im wcześniej będziemy starali się uzyskiwać prawidłowe stężenia cholesterolu, tym z punktu widzenia naszych naczyń- lepiej. Profilaktyka z definicji mówi o tym, iż jest to zapobieganie chorobom. Należy  zapobiegać ich wystąpieniu od najmłodszych lat poprzez promowanie zdrowej zbilansowanej diety i aktywności fizycznej. Leczenie to z założenia opóźniony proces. Prewencja jest kluczem do długowieczności.

W jakim stopniu pomocne do obniżenia złego poziomu cholesterolu mogą okazać się sterole i stanole roślinne? Gdzie je odnajdziemy?

Sterole i stanole roślinne mają wysoki poziom rekomendacji w wytycznych kardiologicznych  do leczenia zaburzeń gospodarki lipidowej. Na rynku dostępne są produkty wzbogacane w sterole i stanole. Są one zawarte w tłuszczach do smarowania, ale i w jogurtach. Istnieją  dowody naukowe na to, że są one w stanie obniżyć stężenie cholesterolu o 10- 15 % . To jest kolejny element układanki wpływającej na obniżenie poziomu cholesterolu. Możemy się ruszać, możemy właściwie konstruować swoją codzienną dietę, i kolejne 10 % to używanie produktów zawierających sterole i stanole roślinne. Połączenie tych elementów pozwala uzyskać zalecane stężenia cholesterolu. Cel populacyjny to poniżej 115mg/dL dla osób młodych, aktywnych, managerów, 35- 40 lat, bez istniejącej choroby z niskim ryzykiem, ale źle się odżywiających  dołożenie tych 10- 15 % wynikających ze stosowania tych produktów często pozwala osiągnąć im ten cel. To element układanki profilaktycznej, która istotnie zmniejsza ryzyko chorób sercowo naczyniowych.

I pytanie którego nie możemy ominąć – codzienna dieta, co powinna zawierać, o czym powinniśmy pamiętać?

Piramida zdrowego żywienia , którą obecnie się posługujemy plasuje aktywność fizyczną jako fundament racjonalnego odżywiania. To nowatorskie podejście, lecz szalenie istotne.  Zatem, gdy pyta mnie Pani co należy jeść? Należy się ruszać.

A to co powinno znajdować się w naszej diecie to są warzywa, bogate w  błonnik w każdym daniu, owoce. Nie zapominajmy o tłuszczach roślinnych a nie zwierzęcych, oleju rzepakowym przede wszystkim, oliwie z oliwek, rybach zawierających kwasy Omega 3 i zdrowe tłuszcze. Powinniśmy jeść jak najrzadziej mięso, produkty  wysoko przetworzone, nie dosalać, solić jak najmniej. Co bardzo istotne ważna jest odpowiednia ilość płynów, a zgodnie z najnowszymi zaleceniami  picie kawy – od 3- 5 filiżanek dziennie-  powoduje spadek ryzyka chorób sercowo naczyniowych, wydłuża życie i poprawia jego jakość.