Zdrowa Równowaga

O tym dlaczego niedobór jak i nadmiar suplementów może mieć wpływ na prawidłowy rozwój ciąży opowiada prof. dr. hab. n. med Mariusz Zimmer.

Prof. dr hab. n. med Mariusz Zimmer Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Kierownik II Katedry i Kliniki Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Prawidłowe odżywianie dziecka rozwijającego się w macicy rozpoczyna się jeszcze przed okresem ciąży, trwa w czasie całej ciąży i kończy wraz zakończeniem okresu karmienia. Po pierwsze, trzeba pamiętać aby się nie przejadać- w pierwszym trymestrze ciąży zwiększmy kaloryczność o 150kcal, w drugim o 300kcal, w trzecim o 400-500kcal. Ważne, aby dodatkowe kalorie pochodziły z wartościowego pożywienia: warzyw, owoców, tłustych ryb, gruboziarnistych kasz. Z uwagi na częste błędy w żywieniu ciężarnych, zbyt dużą podaż kalorii, monodietę, często nie jest możliwe utrzymanie odpowiedniego poziomu mikro i makroskładników, oraz witamin. Problem ten dotyczy wielu kobiet. Jeśli lekarz prowadzący ciążę widzi taką potrzebę, warto sięgnąć po suplementy. Czy w każdym przypadku warto decydować się na zestawy sztucznych preparatów o przeróżnych, rozbudowanych składach? Odpowiedź brzmi – nie. Szukajmy źródła wszystkich elementów potrzebnych do rozwoju ciąży w bieżącej diecie, oraz wewnątrz organizmu, odpowiednio przygotowanego do zajścia w ciążę. Najlepszym przykładem jest żelazo – jeżeli startujemy z dobrą morfologią, co jest równoznaczne z dobrym stanem zapasów żelaza, nie ma potrzeby aby je w ciąży dodatkowo suplementować. Tak niedobór jak i nadmiar suplementów może mieć wpływ na prawidłowy rozwój ciąży, zwiększając ryzyko np. przedwczesnego porodu, dlatego suplementacja powinna być poprzedzona badaniami krwi, co ułatwi dobór składników. Istnieje grupa witamin i składników które, wydają się szczególnie istotne podczas całego okresu ciąży i laktacji. -Kwas foliowy- odpowiedzialny za procesy krwiotwórcze, na skutek jego niedoboru wzrasta możliwość wystąpienia wad ośrodkowego układu nerwowego, wad serca , ryzyko poronień i zakrzepicy. Wskazane jest, aby go przyjmować co najmniej 6 miesięcy przed ciążą , a w jej trakcie należy oprzeć się na naturalnych źródłach – pełnowartościowa dieta. Ponieważ zapas kwasu foliowego w organizmie ulega szybkiemu wyczerpaniu, po kilku miesiącach może dojść do jego ubytków, włącznie z całkowitym wyczerpaniem. Czynnikiem ułatwiającym wchłanianie kwasu foliowego jest wit. C, warto więc spożywać bogate w nią pokarmy. Jego przyswajanie utrudnia alkohol, wcześniejsza antykoncepcja hormonalna oraz przetwarzanie żywności.
-Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (DHA) – Kwasy omega-3 są podstawowym składnikiem budującym błony lipidowe komórek układu nerwowego. Suplementacja DHA poprawia funkcję poznawczą u niemowląt w późniejszym życiu, ponadto przy spożywaniu oleju z ryb w czasie ciąży, dziecko zwiększa masę urodzeniową, zmniejsza się ryzyko przedwczesnych porodów oraz wystąpienia cukrzycy typu I. Kwasy DHA wpływają również na cały układ krążenia, hamują procesy zapalne, obniżają stężenia trójglicerydów oraz tzw. zły cholesterol. Ich źródła to przede wszystkim tłuste ryby, olej pozyskany z ryb dostępny w formie kapsułek oraz kwasy pozyskiwane z roślin: alg czy białka konopnego, jednak przyswajalność kwasów pochodzących z roślin jest ograniczona.
-Witamina D3- o konieczności suplementacji tą witaminą wiemy od niedawna, udowodniono jej związek z poziomem wapnia i fosforu w osoczu, wpływ na prawidłową gęstość kości, na poprawę funkcjonalności układu odpornościowego. Należy pamiętać, że kobiety ciężarne i karmiące piersią są szczególnie narażone na zwiększoną utratę wapnia z kości. Nasza strefa klimatyczna pozwala na naturalną syntezę witaminy D3 przez skórę tylko w okresie marzec- wrzesień i to wyłącznie w przypadku braku zabezpieczeń filtrami, stąd konieczność jej suplementacji. Dzienna dawka rekomendowana przez PTGiP dla planujących ciążę, ciężarnych, jak i matek w okresie laktacji to 2000IU.
-Żelazo- konieczne dla tworzenia czerwonych krwinek i regulacji funkcji układu odpornościowego, reguluje stężenie cholesterolu w organizmie. Częstą przypadłością ciężarnych jest anemia wynikająca z niedoboru żelaza, co może mieć wpływ na przedwczesny poród. W pierwszych tygodniach ciąży szczególnie warto zadbać o dostarczanie żelaza w diecie. Pokarmy bogate w żelazo to przede wszystkim wątróbka gęsia i wieprzowa, natka pietruszki, żółtko jaja kurzego czy pestki dyni. W kolejnych tygodniach lekarz prowadzący może zadecydować o włączeniu preparatu żelaza. Dodatkowa suplementacja magnezem oraz wit.C sprawia, że wchłanianie żelaza bardzo wzrasta. Kiedy suplementować? Gdy w kolejnych badaniach obniża się morfologia i poziom żelaza.
-Jod- W okresie prenatalnym i w czasie laktacji zapotrzebowanie na jod bardzo wzrasta- PTGiP zaleca dzienną dawkę jodu dla ciężarnych i matek karmiących piersią na poziomie 200 mikrogramów na dobę.
-Magnez- niedobór magnezu jest dużo bardziej powszechny niż się wydaje. Magnez pozwala mięśniom na relaksację, jest niezbędny do rozwoju i mineralizacji kości, a niedobory prowadzą do skurczów wielu mięśni, w tym sercowego i mogą wywoływać np. stan arytmii serca.
Jednak podstawową formą dbania o organizm jest urozmaicona i zbilansowana dieta, oparta w dużej mierze o produkty najbardziej potrzebne właśnie w tym czasie.