Zdrowe tłuszcze

Rola zdrowych tłuszczów oraz steroli roślinnych w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego

Choroby serca i układu krążenia to bardzo istotny problem dotyczący polskiej populacji. Corocznie ponad połowa wszystkich zgonów następuje właśnie na skutek przyczyn kardiologicznych. Choroby serca w Polsce są częstszą przyczyną zgonu niż przeciętnie w innych krajach Unii Europejskiej. Zbyt wysokie stężenie cholesterolu występuje u ponad połowy dorosłych Polaków – wśród ok. 6 mln jego stężenie jest na tyle wysokie, że kwalifikuje się do podjęcia leczenia. Niestety, robi to tylko jeden na pięciu pacjentów. Przede wszystkim dlatego, że mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że ma podwyższony cholesterol, nie robiąc regularnych badań. Osiągnięcie kontroli nad podwyższonym poziomem cholesterolu LDL jest możliwe m.in. dzięki wprowadzeniu zmian w codziennej diecie i stylu życia.

Styl życia i dieta a zapadalność na choroby układu krążenia

O tym, jak duży wpływ na redukcję ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych ma właściwa dieta, wiemy dzięki wynikom wielu badań, które przeprowadzano szeroko na różnych populacjach. Jednym z najbardziej znanych jest fiński „North Karelia Project”. Tam, już kilkadziesiąt lat temu, w całym kraju wprowadzono działania prewencyjne na rzecz obniżenia zapadalności na choroby krążenia, m.in. poprzez zmiany nawyków żywieniowych. Jedną z nich było ograniczenie spożycia przez Finów tłuszczu mlecznego na rzecz olejów roślinnych (głównie rzepakowego) oraz wysokiej jakości margaryn. Wzrosło też spożycie ryb oraz warzyw. Te zmiany przyniosły realne efekty w postaci zmniejszenia zachorowalności i liczby zgonów spowodowanych chorobą niedokrwienną serca aż o 85%.

Zdrowe tłuszcze w diecie, a poziom cholesterolu

Na stężenie cholesterolu LDL ze wszystkich składników odżywczych żywności w pierwszej kolejności ma wpływ jakość spożywanego przez nas tłuszczu. Tłuszcze są niezbędnym składnikiem błon komórkowych oraz stanowią substrat hormonów, cholesterolu, błon komórkowych, gwarantują przyswajanie witamin w nich rozpuszczalnych (A, D, E, K). Ważne jest jednak racjonalne podejście do ich spożycia. Zdrowe tłuszcze są nam potrzebne, a nawet – niezbędne  do życia. Nie należy ich zatem demonizować.

Trzeba jednak pamiętać, że tłuszcze nasycone należy ograniczać i zastępować je tymi nienasyconymi. Istnieją bowiem silne dowody naukowe, że nasycone kwasy tłuszczowe znajdujące się w znacznych ilościach w tłuszczu mlecznym, tłustym mięsie, wędlinach, podrobach oraz tłuszcze typu trans podwyższają stężenie cholesterolu. Potwierdzają to zarówno światowe, europejskie oraz polskie zalecenia żywieniowe, jak również badania przeprowadzone m.in. przez naukowców z Uniwersytetu Harvarda. Zgodnie z nimi spożywanie w dużej ilości produktów będących źródłem wszystkich najważniejszych nasyconych kwasów tłuszczowych wiąże się ze wzrostem ryzyka zachorowania na chorobę wieńcową serca. Badanie pokazało, że wyższe spożycie najczęściej przyjmowanych wraz z żywnością nasyconych kwasów tłuszczowych: laurynowego, mirystynowego, palmitynowego oraz stearynowego, wiązało się ze zwiększeniem ryzyka zachorowania na chorobę wieńcową aż o 24%.

Sterole roślinne – udowodnione obniżenie cholesterolu LDL

Jednym ze skuteczniejszych sposobów na obniżenie poziomu cholesterolu LDL poprzez wprowadzenie zmiany żywieniowej jest włączenie do diety steroli roślinnych.

Sterole roślinne występują naturalnie w olejach roślinnych, nasionach, orzechach, produktach pełnoziarnistych, owocach czy warzywach. Ich główną zaletą jest zdolność do ograniczania wchłaniania cholesterolu z jelit do krwiobiegu. Same sterole mają budowę chemiczną podobną do cholesterolu. Jednak, by istotnie obniżyć poziom cholesterolu, konieczne jest dostarczenie organizmowi 1,5-2,4 g steroli na dzień.

Bezpieczeństwo stosowania steroli roślinnych zostało potwierdzone w licznych badaniach. Sterole roślinne zostały dopuszczone do stosowania w produktach żywnościowych, takich jak np. margaryna Flora Pro Activ.

Sterole roślinne są uwzględnione w zaleceniach żywieniowych wielu akredytowanych międzynarodowych i krajowych organizacji oraz agencji, w tym wytycznych Międzynarodowego Towarzystwa Miażdżycowego oraz Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC)/Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (EAS), jako składniki o doskonale udokumentowanej klinicznie efektywności.